🏛️ Dworek Gubernatora w Białowieży – Od carskich gości po edukację przyrodniczą

Na terenie Parku Pałacowego w Białowieży znajduje się jeden z najstarszych budynków w regionie – Dworek Gubernatora, wzniesiony w 1845 roku. Początkowo zaprojektowany jako rezydencja dla namiestnika Północno-Zachodniego Kraju, szybko stał się miejscem goszczenia przedstawicieli rosyjskiej administracji i wyższych urzędników państwowych. Choć nie ma dowodów na pobyt namiestnika w Białowieży, wiadomo, że w dworku przebywał m.in. generał-gubernator Fiodor J. Mirkowicz, uczestniczący w obławie na żubry z polecenia cara.

🏗️ Architektura i rozbudowa

🔹 Pierwotnie skromny i niepozorny budynek
🔹 W 1860 roku car Aleksander II odmówił zamieszkania w dworku – wybrał sąsiednią leśniczówkę
🔹 Przebudowany: dobudowano skrzydło, piętro oraz bogate zdobienia architektoniczne
🔹 Od tego momentu znany jako carski pawilon myśliwski

Nowa forma budynku uczyniła go prestiżowym miejscem pobytów książąt i dygnitarzy rosyjskich, aż do ukończenia Pałacu Carskiego pod koniec XIX wieku.

🎯 Zmiany funkcjonalne i muzeum

🔹 Po ukończeniu pałacu dworek pełnił funkcję muzeum myśliwskiego
🔹 Przechowywano tu m.in.: puchar od księcia pruskiego, pamiątkową łopatę i księgę odwiedzin
🔹 W 1894 roku do kolekcji dołączono album fotograficzny z polowania cara Aleksandra III
🔹 W 1915 roku wszystkie eksponaty zostały wywiezione do Rosji i nie powróciły

⚕️ Wojenna i międzywojenna codzienność

🔹 I wojna światowa: budynek służył jako szpital polowy, następnie jako kasyno oficerskie
🔹 Okres międzywojenny: działało tu kasyno Przysposobienia Wojskowego Leśników, biuro turystyczne i kiosk z pamiątkami
🔹 Rozbudowany o dodatkowe skrzydło i taras

🌍 Czasy wojny i PRL

🔹 II wojna światowa: kontynuacja funkcji kasyna oficerskiego pod okupacją niemiecką
🔹 Po 1944 roku: gospodą „Turystyczna”, później restauracją dla nawet 600 osób dziennie
🔹 Po pożarze przedszkola w 1980 roku – przez kilka lat służył jako tymczasowe przedszkole
🔹 W późniejszych latach – siedziba Północnopodlaskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków

🔧 Modernizacja i Ośrodek Edukacji Przyrodniczej

🔹 W 1986 roku powstał projekt adaptacji budynku do celów edukacyjnych
🔹 W latach 1991–1994 przeprowadzono kapitalny remont – odkryto, że budynek nie miał fundamentów
🔹 W 1996 roku rozpoczął działalność Ośrodek Edukacji Przyrodniczej BPN
🔹 Patron: prof. Jan Jerzy Karpiński
🔹 Pierwsza kierownik: dr Małgorzata Buszko-Briggs

📌 Znaczenie i dziedzictwo

Dworek Gubernatora to jeden z najcenniejszych zabytków Białowieży – świadek dziejów carskich, wojen, przemian społecznych i narodzin współczesnej edukacji ekologicznej. Jego obecna funkcja jako ośrodka edukacyjnego doskonale wpisuje się w misję ochrony przyrody i dziedzictwa Puszczy Białowieskiej. To obowiązkowy punkt na mapie każdego, kto chce zrozumieć historię tego unikalnego regionu.